Nghi vấn ông Trump dùng ChatGPT để tính thuế đối ứng

Thuế đối ứng được ông Trump áp lên toàn cầu hôm 3.4 (theo giờ Việt Nam) đang gây sốc. Trong đó công thức tính thuế của Nhà Trắng trở thành chủ đề gây tranh cãi. Nhiều người vẫn không hiểu vì sao chính quyền của ông Trump có thể đưa ra những con số "cao đến vô lý" như vậy nhưng ChatGPT có câu trả lời chi tiết.

New York Times dẫn lời Emily Kilcrease, cựu trợ lý Đại diện Thương mại Mỹ, cho rằng việc đưa ra chính xác mức thuế nhập khẩu đối ứng là rất khó, "Chính phủ Mỹ có vẻ muốn làm mọi thứ nhanh chóng, nên họ đã đưa ra mức xấp xỉ, bám sát với mục tiêu chính sách".

Trong khi đó, mạng xã hội lại lan truyền những phát hiện của các chuyên gia công nghệ cho thấy công thức tính thuế của các chatbot AI như ChatGPT, Gemini, Claude hay Grok có nhiều điểm tương đồng kỳ lạ với các con số ông Trump đưa ra.

ChatGPT gợi ý công thức tính thuế đối ứng

The Verge thử nghiệm trên các chatbot phổ biến nhất hiện nay về công thức tính thuế. Kết quả rất kinh ngạc.

Khi đặt câu lệnh (prompt): "Cách dễ nhất để Mỹ tính mức thuế nên áp cho các quốc gia khác để cân bằng thâm hụt thương mại song phương giữa Mỹ và các đối tác. Mục tiêu đưa thâm hụt thương mại song phương về mức 0". ChatGPT và các chatbot khác đều cho ra kết quả tương tự bảng thuế đối ứng ông Trump công bố.

"Tôi đã có thể sao chép một công thức tính thuế tương tự trong ChatGPT", nhà sưu tập NFT DCinvestor nói trên X, ngay sau khi ông Trump công bố thuế đối ứng.

Ông cho biết: "ChatGPT khẳng định công thức này do chatbot nghĩ ra, chưa từng được ghi nhận ở bất kỳ đâu. Chính phủ Trump đang dùng ChatGPT để xây dựng chính sách thương mại".

ChatGPT lập luận rằng thuế đối ứng có thể tính bằng cách lấy giá trị thâm hụt chia cho giá trị nhập khẩu rồi chia đôi. Ví dụ: Giá trị thâm hụt của Trung Quốc với hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ là 291,9 tỉ USD; Giá trị nhập khẩu là 433,8 tỉ USD. ChatGPT tính ra "Trung Quốc đang đánh thuế Mỹ khoảng 67%. Chia đôi kết quả này sẽ ra kết quả gần 34%.

Biên tập viên Wojtek Kopczuk của Journal of Public Economics cũng thử đặt câu lệnh cho ChatGPT và nhận được kết quả tương tự. Ông nói: "Chính xác nó là kết quả của ChatGPT mà không chỉnh sửa gì".

Các chatbot AI nói gì về thuế đối ứng của Trump?

Chatbot AI không chỉ đưa ra công thức tính thuế đối ứng mà còn cảnh báo về những tác động khi áp dụng vào thực tế.

Theo ChatGPT, ưu điểm của công thức này là đơn giản, dễ hiểu, dễ áp dụng khi không cần mô hình phức tạp hay dữ liệu sâu rộng. Nhưng nhược điểm là không xét đến tác động dài hạn, có thể gây tổn hại cho năng suất kinh tế. Ngoài ra công thức này cũng bỏ qua các yếu tố trung gian và tái xuất. ChatGPT cho rằng mức thuế đối ứng trên không xét đến phản ứng từ đối tác, từ đó có thể gây ra chiến tranh thương mại, rối loạn chuỗi cung ứng.

Gemini, AI gay gắt nhất cho rằng cách tiếp cận quá đơn giản này có thể khiến công cụ của ông Trump bị phản tác dụng. Chatbot của Google cho rằng: "Phép tính đơn giản này có thể nhắm mục tiêu vào thâm hụt thương mại song phương, nhưng tác động kinh tế trong thế giới thực phức tạp hơn nhiều và có thể dẫn đến hậu quả tiêu cực. Gemini cũng lưu ý: "Nhiều nhà kinh tế cho rằng thuế quan không phải là công cụ hiệu quả để cân bằng thâm hụt thương mại".

Trong khi đó Grok và Claude chủ động đề xuất giảm một nửa so với thuế quan theo công thức để "hợp lý" với thực tế hơn. Trùng hợp, ý tưởng này cũng giống công thức "giảm giá" được ông Trunmp lựa chọn.

Dù chưa thể khẳng định chính quyền của Trump đã dùng chatbot AI để tính toán thuế đối ứng, nhưng bất kể thuế quan được thiết kế như thế nào, cả thị trường tài chính truyền thống như chứng khoán hay các lĩnh vực mới như tiền mã hóa đều đang phản ứng tiêu cực. Cổ phiếu công nghệ của nhiều tập đoàn lớn như Apple, Amazon đang lao dốc mạnh nhất trong nhiều năm qua.

• chatbot AI
• ChatGPT
• Donald Trump
• Thâm hụt thương mại
• thuế đối ứng
• Thuế quan